ارائه و آزمون الگویی برای تبیین تقاضای القایی پزشک در ایران

مقدمه: بر اساس فرضیه تقاضای القایی پزشک، تقاضای مراقبت‌های بهداشتی ممکن است به‌دلیل اطلاعات نامتقارن در بازار سلامت، تحت تأثیر رفتارهای عرضه‌کنندگان سلامت قرار گیرد. این مطالعه فرض می‌کند که ابتدا با افزایش تعداد پزشک، به‌دلیل افزایش عرضه سلامت، مخارج سلامت کاهش می‌یابد. اما، با رسیدن تعداد پزشک به یک سطح مشخص به نام سطح آستانه، به‌دلیل برقراری فرضیه تقاضای القایی پزشک، رقابت بین پزشکان، منجر به افزایش مخارج سلامت می‌شود. لذا، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه U شکل بین تعداد پزشک و مخارج سلامت در ایران است. روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده‌های سری زمانی 1392-1350، به بررسی رابطه‌ی غیرخطی محتمل بین سرانه‌ی مخارج سلامت (متغیر وابسته)، سرانه‌ی پزشک (متغیر مستقل) و نرخ مرگ ‌و میر (متغیر کنترل) پرداخته است. به این منظور از مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR) استفاده شده است. هم‌چنین، تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزارهای، EXCEL، EVIEWS و JMALTI انجام شده است. یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد مدل LSTR، ضمن تأیید تأثیر غیرخطی سرانه‌ی پزشک بر سرانه‌ی مخارج سلامت، نشان داده که سرانه‌ی پزشک به‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، در قالب یک ساختار دو رژیمی با مقدار آستانه‌ای 24/12، بر سرانه‌ی مخارج سلامت در ایران اثر گذاشته است. به‌گونه‌ای که سرانه‌ی پزشک در رژیم اول، تأثیر منفی بر سرانه‌ی مخارج سلامت داشته است. اما در رژیم دوم این اثرگذاری مثبت می‌باشد. لذا فرضیه اثرگذاری U شکل سرانه‌ی پزشک بر سرانه‌ی مخارج سلامت در ایران رد نمی‌شود. نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که در حال حاضر در ایران سرانه‌ی پزشک به ‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، بیشتر از مقدار آستانه‌ای است، کشور در رژیم دوم قرار گرفته است. بر این اساس، اتخاذ سیاست‌های مناسب به‌ منظور جلوگیری از القای تقاضا توسط پزشکان، ضروری به ‌نظر می‌رسد. مقدمه: این مطالعه فرض می‌کند که ابتدا با افزایش تعداد پزشک، به‌دلیل افزایش عرضه سلامت، مخارج سلامت کاهش می‌یابد. اما، با رسیدن تعداد پزشک به یک سطح مشخص به نام سطح آستانه، به‌دلیل برقراری فرضیه تقاضای القایی پزشک، رقابت بین پزشکان، منجر به افزایش مخارج سلامت می‌شود. لذا، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه U شکل بین تعداد پزشک و مخارج سلامت در ایران است.روش پژوهش: این مطالعه با استفاده از داده‌های سری زمانی 1392-1350، به بررسی رابطه‌ی غیرخطی محتمل بین سرانه‌ی مخارج سلامت (متغیر وابسته)، سرانه‌ی پزشک (متغیر مستقل) و نرخ مرگ‌ومیر (متغیر کنترل) پرداخته است. به این منظور از مدل رگرسیون انتقال ملایم لاجستیک (LSTR) استفاده شده است. هم‌چنین، تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزارهای، EXCEL، EVIEWS و JMALTI انجام شده است.یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد مدل LSTR، ضمن تأیید تأثیر غیرخطی سرانه‌ی پزشک بر سرانه‌ی مخارج سلامت، نشان داده که سرانه‌ی پزشک به‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، در قالب یک ساختار دو رژیمی با مقدار آستانه‌ای 24/12، بر سرانه‌ی مخارج سلامت در ایران اثر گذاشته است. به‌گونه‌ای که سرانه‌ی پزشک در رژیم اول، تأثیر منفی بر سرانه‌ی مخارج سلامت داشته است (عدم تأیید فرضیه تقاضای القایی)؛ اما در رژیم دوم این اثرگذاری مثبت می‌باشد (تأیید فرضیه تقاضای القایی). نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که در حال حاضر در ایران سرانه‌ی پزشک به‌ازای هر 10000 نفر جمعیت، بیش‌تر از مقدار آستانه‌ای است، کشور در رژیم دوم قرار گرفته است. بر این اساس، اتخاذ سیاست‌های مناسب به‌منظور جلوگیری از القای تقاضا توسط پزشکان، ضروری به‌نظر می‌رسد.